Vergi Hakkında Bilmeniz Gereken Temel Bilgiler
Vergi nedir?
Vergi, kamu hizmetlerini karşılamak maksadıyla, kişi veya kuruluşlardan kanun yoluyla toplanan paralardır. Vergi anayasanın 73. maddesinde yer alan ve herkesin ödeme gücüne göre ödemekle yükümlü olduğu bir görevdir. Vergi gelirlerinin takibi vergi daireleri aracılığıyla yapılır.
Vergi çeşitleri nelerdir?
Kazancın cinsine göre verginin hesaplanması, oranları ve beyanname zamanı farklılık gösterir.
Gelir Vergisi
Kurumlar Vergisi
KDV (Katma Değer Vergisi)
ÖTV (Özel Tüketim Vergisi)
MTV (Motorlu Taşıtlar Vergisi)
Damga Vergisi
Emlak Vergisi
Vergide dönemsellik nedir?
Vergiler belirli dönemlerle (aylık, üç aylık yada yıllık) beyan edilir. Her dönemin sorumluluğu o dönemle sınırlıdır.
Vergi Beyan usulü nedir?
Şahıslar ya da kurumlar, belirli dönemlerde elde ettikleri kazanç üzerinden ne kadar vergi ödemekle yükümlü olduklarını beyan etmekle yükümlüdür. Vergi beyanı, beyanname ile yapılır. Yıllık Gelir Vergisi beyannamesi. Geçici Vergi beyannamesi, Muhtasar beyannamesi, KDV beyannamesi gibi çeşitleri vardır. Beyanname, elektronik ortamda oluşturulup, dijital ortamda vergi dairelerine iletilmektedir.
Beyannameleri kim düzenler?
Mali Müşavirler, beyannameleri muhasebe kayıtlarına uygun olarak düzenler ve vergi dairesine iletir. Ancak vergi, mükellefe ait olduğundan dolayı eksik ya da hatalı beyan edilmesi durumunda sorumluluk mükellefe aittir.
Gelir vergisi, kurumlar vergisi nedir?
Gelir vergisi, kişilerden alınan vergidir. Şahıslar gelirlerini yılda bir defa (her yılın 3 ayı) beyannameyle devlete bildirmekle yükümlüdürler.
Kurumlar vergisi, firmalardan alınan vergidir. Mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden %20 oranında hesaplanır.
Hangi kazançlar Gelir Vergisi kapsamındadır?
Ücretler
Serbest meslek kazançları
Ticari kazançlar
Zirai kazançlar
Menkul sermaye iratları
Gayrimenkul sermaye iratları
Stopaj nedir?
Gelir vergisinde; maaş, kira ödemelerinde, serbest meslek makbuzu veya gider pusulası ile yapılan ödemlerde gelir muhatabının eline geçmeden verginin kesilmesine stopaj denir. Dönem sonunda muhtasar beyannamesiyle ödenir.
Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) nedir?
ÖTV, Avrupa Birliği ile uyum çerçevesinde gerçekleştirilen kanun değişiklikleriyle gündeme gelmiş ve 2002 yılında 4760 sayılı kanun ile kabul edilmiş vergi türüdür. Muayyen ürün ve mallar üzerinden oransal olarak tahsil edilen harcama vergisidir.
Özel İletişim Vergisi (ÖİV) nedir?
Özel iletişim Vergisi (ÖİV) bayındırlık hizmetlerine fon sağlamak maksadıyla tüm mobil iletişim hizmetlerine uygulanan vergi türüdür. 01.01.2004 itibariyle 5035 sayılı kanunun kabul edilmesiyle sürekli hale gelmiştir.
Damga Vergisi nedir?
Şahısların devletle veya kendi aralarında yaptıkları sözleşmenin resmiyet kazanması için ödenen vergidir. Matbu veya elektronik belge şeklinde düzenlenebilir.
Teşvikler, istisnalar ve muafiyetler
Gelir dağılımının kontrolü için, bazı gelir türleri veya mükellefler için teşvikler, istisnalar, muafiyetler uygulamaktadır.
Teşvik: Devlet, çeşitli faaliyetleri teşvik etmek için vergi oranlarını düşürebiliyor veya vergi oranını sıfırlayarak cazip hale getirebiliyor.
İstisna: Bir takım gelirler, vergi uygulamasında istisna olarak değerlendirilmektedir.
Muafiyet: Vergi mükellefi, bazı durumlarda, vergi hesaplamasından muaf tutulabiliyor.
Vergi borcu nasıl ödenir?
Beyanname düzenlendikten sonra, vergi dairesine iletilen beyannameler karşılığında tahakkuk fişi verilir. Tahakkuk fişiyle, ister banka şubelerinden, isterseniz vergi dairelerinden, isterseniz de internet üzerinden ödemelerinizi yapabilirsiniz. Ayrıca zamanında ödenmeyen vergi borçlarınız, (gecikme cezasıyla) mevcut borcunuza ilave edilir. Burada dikkat edilmesi gereken önemli nokta, Mali Müşavirlerin sizin adınıza vergi borcunuzu ödemesi yasaktır. Vergi borcunuzu, vergi dairelerinden veya internet üzerinden takip edebilirsiniz.
Vergi borcu ödenmediği zaman ne olur?
Tahakkuk fişinde verginin son ödeme tarihi yazılıdır. Belirtilen tarihlerde ödenmeyen vergilere gecikme faizi uygulanır. Şayet vergi miktarı çok yüksekse, tarihinde ödenmeyen vergi borcu için vergi dairesi banka hesaplarınıza bloke koyabilir.
Vergi affı nedir?
Devletin, bazı dönemlerde, çeşitli düzenlemelerle bir takım vergi alacaklarından veya vergi borçlarının faizinden feragat etmesidir.
Vergi denetimleri
Zaman zaman vergi mükellefleri denetime tabi tutulur. Denetlenecek mükellef seçimi bir kaç farklı yöntemle gerçekleştirilir.
Sektörel denetimler: Firmalar sektör bazında denetlemeye tabi tutulabilir.
Rutin denetimler: e-Beyanname, e-Fatura, e-Defter sistemleri gibi veriler kullanılarak denetlenecek mükellefler seçilir.
Çapraz kontroller: e-Beyannamelerle mükelleflerin beyannamelerini karşılaştırabilir, farklı durumlarda doğrudan denetim yapılabilir.
İhbar: Herhangi bir ihbar doğrultusunda, denetleme yapılabilir. Muhtemel inceleme esnasında mükellef uzlaşma talep edebilir. Uzlaşma sağlanırsa söz konusu ödeme gerçekleştirilir ve mahkeme süreçlerinin önüne geçilmiş olur.
