Denetim sırasında mükelleflere bazı özel haklar tanınır. Bunlar;
a.Denetim süreci ve süreçte yapılacak işler hakkında bilgi verilmesi.
b. Denetimin uygun yer ve zamanda yapılması ve mükellefin faaliyetlerini aksattırmaması c. Denetim sırasında
mükellefle işbirliğine gidilmesi ve elde edilen bulguların anlaşılır şekilde açıklanması.
Türk vergi hukukunda vergi denetimi yapılması sırasında da mükelleflere bazı haklar tanınmıştır. VUK ’un
129. ve 136. maddeleri, yoklama ve incelemeye yetkili olanların işe başlamadan önce kendilerini tanıtmaları
ve kimliklerini göstermeleri gerektiğini hüküm altına almıştır. Böylece, mükelleflerin denetim elemanlarına
güven duyması sağlanarak, defter ve belgelerini sadece bu kişilere vermeleri amaçlanmıştır.
Dolayısıyla, mükelleflerin vergi denetimi yapanların yetkisini gösteren fotoğraflı kimlik belgesinin gösterilmesini
isteme ve gösterilmemesi halinde defter ve belgeleri ibraz etmekten kaçınma hakları vardır. Ayrıca, VUK’un
140/1. maddesine göre, vergi incelemesine başlamadan önce incelemenin konusunun açıkça izah edilmesi
gerektiğini düzenlemiştir. Böylece mükelleflere inceleme hakkında bilgi verilmiş olmaktadır.
VUK’un 139. maddesi, vergi incelemesinin esas itibariyle iş yerinde ve VUK’un 140/2. maddesi de esas
itibariyle mesai saatleri içinde yapılacağını düzenlemiştir. Dolayısıyla, mükellefler vergi incelemesinin prensip
olarak işyerinde yapılmasını talep edebilir. VERGİ
Bu durumda, inceleme elemanlarının işyerindeki faaliyetlerin yürütülmesini aksatmaması, tarafsız, dürüst ve
saygılı davranması, mükelleflerin hukuka uygun davranmaları konusunda bilgiler vermeye özen göstermesi
gerekir.
Vergi incelemesinin işyerinde yapılmasının müsait veya mümkün olmaması veya mükelleflerin işyerinde
yapılmasını istememeleri halinde, inceleme dairede yapılır. Bu durumda, mükelleflere defter ve belgeleri ibraz
etmesi için 15 günden az olmamak üzere uygun süre verilir
Vergi İncelemesi ile İlgili Hakları (VUK 134-147. Md)sayılmıştır. Bu haklar aşağıda özetlenmiştir:
1) Defter ve belgelerin usulüne uygun olarak istenmesini isteme hakkı
2) Vergi incelenmesine alınmanın hukuki dayanağının istenmesi hakkı
3) Kimlik gösterilmesini isteme hakkı
4) İncelemeye başlama tutanağını isteme hakkı
5) İncelemenin kendi iş yerinde yapılmasını isteme hakkı
6) Vergi incelemesinin konusunun bildirilmesini isteme hakkı
7) Resmi çalışma saatleri dışında vergi incelemesi yapılmamasını isteme hakkı
8) Vergi incelemesinin iş yeri etkinliklerini aksatmamasını isteme hakkı
9) Vergi inceleme tutanaklarına kendi görüşlerinin yazılmasını isteme hakkı
10) Tutanakların bir örneğini isteme hakkı
11) Tutanakları imzaladıktan sonra el konulan defter ve belgeleri isteme hakkı
12) İnceleme nedeniyle alınan defter ve belgelerden yararlanma hakkı
13) Tutanak tutulması sırasında yasal haklarının anımsatılmasını isteme hakkı
14) Vergi İncelemesinin bittiğine ilişkin resmi bir yazıyı isteme hakkı
15) Vergi incelemesinin yasal süreler içinde tamamlanmasını isteme hakkı
16) Vergi inceleme raporlarının hukuka uygun yolla tebliğini isteme hakkı
17) Arama kararının bir örneğini isteme hakkı
18) Aramada el konulan defter, belgelerin ayrıntılı tespitini ve bilgisayarın hard disklerinin yedeklemesinin
kurallara uygun yapılmasını isteme hakkı
19) Arama yoluyla el konulan defter ve belgelerin ayrıştırmasının kendi gözetimi ve katılımı altında yapılmasını
isteme hakkı
20) Arama yoluyla el konulan belgelerden vergi ile ilgili olmayanlarını isteme hakkı
21) Arama ile el konulan defter, belge ve bilgisayarların iyi korunmasını isteme hakkı
22) Vergi incelemesinin öncelikle bitirilmesini isteme hakkı
23) Mükellefin el konulan defter, belge ve kayıtlardan yararlanım hakkı
24) Kayıtların işlenmesi için ek süre isteme hakkı
25) İhbarın doğru çıkmaması sonucunda muhbirin adını isteme hakkı
26) Vergisinin doğru hesaplanmasını isteme hakkı
27) İnceleme sırasında meslek mensubunu (YMM, SMMM, SM) yanında bulundurmayı isteme hakkı
28) İnceleme sırasında ve sonrasında vergi mahremiyetini isteme hakkı
29) Kendisine, kurumuna ve kurum çalışanlarına özenli davranılmasını isteme hakkı
30) İnceleme sürecini yönetme hakkı vb. sayılabilir.